Της Μαρίας Τσανάδη

Κατά τη διάρκεια της άκρως ενδιαφέρουσας συζήτησης που είχαμε πριν από λίγο καιρό με τον πατέρα Χρύσανθο Μαργαρίτη (συνέντευξη του οποίου φιλοξενήθηκε στη σελίδα μας), δεν ήταν δυνατόν να μη θίξουμε το θέμα της Ορθόδοξης Ιεραποστολής στην Αφρική, αφού και ο ίδιος τα τελευταία 5 χρόνια έχει ενεργή παρουσία. Θεωρήσαμε ότι ήταν αδύνατο μέσα σε λίγες γραμμές να περάσουμε όλα όσα ειπώθηκαν, οπότε θα μεταφέρουμε σε αυτό το ξεχωριστό θέμα όλα όσα μας είπε ο π. Χρύσανθος, ο οποίος δεν κρύβει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι η μεγάλη προσπάθεια που έχει γίνει, αποδίδει καρπούς.

Για τον ίδιο, όλα ξεκίνησαν όταν ο πνευματικός των νεανικών του χρόνων π. Ιγνάτιος Μαδενλίδης, ως παλαίμαχος Ιεραπόστολος στην Κανάγκα του Κονγκό και Μητροπολίτης Πενταπόλεως χρειάστηκε βοήθεια, οπότε με την παρότρυνση της Αδελφότητος Θεολόγων «Ο Σωτήρ» και την ευλογία του Μητροπολίτου Αλεξανδρουπόλεως κ. Ανθίμου ξεκίνησε να έχει και εκείνος παρουσία στο χώρο της Ιεραποστολής. Θυμάται τον π. Ιγνάτιο, μέχρι την τελευταία στιγμή να στέκεται εκεί και να προσφέρει με τις πολύπλευρες ικανότητές του… Μέχρι τα 87 του, ακλόνητος και δραστήριος. «Σε αυτή την ηλικία, έχτισε τον τελευταίο του ναό, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην κοινότητα Μπάλα. Είχε ικανότητες αρχιτεκτονικές, τεχνικές και καλλιτεχνικές. Ανέβηκε στον τρούλο της εκκλησίας για να δοκιμάσει τη στατικότητά του. Από εκεί δεν έπεσε, αλλά λίγο καιρό αργότερα στον ίδιο ναό, τρυπώντας με μηχάνημα τον τοίχο, παραπάτησε, έπεσε και έσπασε το ισχίο του. Έπειτα η πορεία της υγείας του πήρε το χειρότερο. Εκοιμήθη οσιακά στις 9 Νοεμβρίου 2017, ανήμερα του αγίου Νεκταρίου, επισκόπου Πενταπόλεως, όπως το είχε ζητήσει, αφήνοντας πίσω του τεράστιο έργο», λέει χαρακτηριστικά ο π. Χρύσανθος.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Στην Κανάγκα, η Ορθοδοξία έχει συμπληρώσει 50 χρόνια ζωής. Ο πρώτος Ιεραπόστολος, ήταν ο π. Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος. Κατήχησε μια ομάδα ανθρώπων, τους βάφτισε και έτσι έβαλε τα θεμέλια για τη συνέχεια. Εκείνη η ομάδα ανδρών, ήταν η αρχή. Ο π. Χρυσόστομος έφυγε σύντομα και αναπάντεχα για την άλλη ζωή, άφησε όμως εκεί την ανεψιά του, την αείμνηστη αδελφή νοσοκόμο Όλγα Παπασαράντου, η οποία υποσχέθηκε στους λίγους πιστούς ότι θα φέρει από την Ελλάδα έναν ιερωμένο για να συνεχίσει το έργο του θείου της. Τήρησε την υπόσχεσή της, αφού προσφέρθηκε να αναπληρώσει το κενό ο αρχιμανδρίτης π. Χαρίτων Πνευματικάκις, μέλος της Αδελφότητος Θεολόγων «Ο Σωτήρ», ο οποίος εκείνο το διάστημα συνταξιοδοτήθηκε ως ιεροκήρυκας της Ι. Μ. Πατρών. Επί των ημερών του ευλογήθηκε πολύ το ιεραποστολικό έργο που επιτελούνταν στην περιοχή.

Πνευματικό τέκνο του, ήταν ο π. Ιγνάτιος, ο οποίος από το 1981 και εξής μετέβαινε τα καλοκαίρια στην Κανάγκα και βοηθούσε τον γέροντα πλέον π. Χαρίτωνα. Με τη σειρά του, μόλις αφυπηρέτησε από την Ι. Μητρόπολη Λαρίσης, εγκαταστάθηκε μόνιμα εκεί, μέχρι το τέλος της ζωής του. Ανέπτυξε περισσότερο το ιεραποστολικό έργο﮲ και στη συνέχεια ως Μητροπολίτης Κεντρώας Αφρικής επεξέτεινε την Ορθοδοξία με πλούσιους καρπούς, ιδρύοντας νέες ενορίες σε όλη την αχανή Μητρόπολή του. Τα τελευταία χρόνια η περιοχή του Κασάι με κέντρο την Κανάγκα απετέλεσε ξεχωριστή νέα Μητρόπολη, με Μητροπολίτη τον π. Θεοδόσιο Τσιτσιβό εκ Πατρών, ο οποίος έπειτα από σύντομη αλλά μεστή ιεραποστολικών φροντίδων ποιμαντορία, μετετέθη στην πρωτεύουσα του Κράτους ως Μητροπολίτης Κινσάσας. Μέχρι σήμερα στην Κανάγκα λειτουργεί Κλιμάκιο αφιερωμένων γυναικών, οι οποίες είναι νοσηλεύτριες και εκπαιδευτικοί. Ο π. Χρύσανθος φροντίζει να έχει κάποια παρουσία και να συμβάλλει σε αυτή την προσπάθεια.

Σημαντικό είναι το γεγονός ότι έπειτα από 50 χρόνια Ορθοδόξου πνευματικής καρποφορίας στο Κονγκό, υπάρχει πλέον ιθαγενής Μητροπολίτης. Έτσι ανοίγει ένα καινούριο κεφάλαιο για την εκκλησιαστική κατάσταση στην περιοχή. Μάλιστα πρόκειται για τον γιο ενός από τους πρώτους άνδρες που κάλεσαν τον π. Χρυσόστομο και από εκείνους ξεκίνησε όλο αυτό που βλέπουμε σήμερα. Ο συγκεκριμένος πιστός δημιούργησε Ορθόδοξη οικογένεια και απέκτησε 11 παιδιά. Πριν λίγους μήνες, μόλις έμαθε ότι ένας από τους γιους του, ο αρχιμανδρίτης π. Χαρίτων, εξελέγη νέος Μητροπολίτης Κανάγκας, έκλεισε γαλήνιος τα μάτια του και παρέδωσε ειρηνικά την ψυχή του στον Θεό.

Οι συνθήκες εκεί είναι πρωτοχριστιανικές. Οι άνθρωποι, όπως επισημαίνει ο π. Χρύσανθος, έχουν ζήλο και λαχτάρα για την Ορθοδοξία, την οποία ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα χριστιανικά δόγματα. Οι μισοί περίπου κάτοικοι του Κονγκό, που υπήρξε για αιώνες αποικία των Βέλγων, προσχώρησαν στον καθολικισμό. Ωστόσο, γενικότερα συναντά κανείς ένα μωσαϊκό θρησκειών και παραδόσεων, που απαρτίζεται, πέρα από την πλειονότητα των καθολικών, από ανιμισμό – τοτεμισμό, προγονολατρία, μαγεία, γκρουπ προσευχής, προτεστάντες, Ιεχωβάδες, ακόμη και σχισματικούς παλαιοημερολογίτες και ό,τι άλλο μπορεί κανείς να φανταστεί. Το μόνο βέβαιο είναι ότι δεν υπάρχει κανείς άθεος! Η ανάγκη για επικοινωνία με τον Θεό είναι μεγάλη, γι’ αυτό παρατηρούμε ακόμη και ακραίες εκδηλώσεις. Όλοι λοιπόν κάπου πιστεύουν, αλλά, όπως λέει ο π. Χρύσανθος, είναι μπερδεμένοι από την πανσπερμία αιρέσεων και θρησκειών. Και το Ισλάμ έκανε τελευταία την εισβολή του, με πολυτελή τζαμιά, αφού ρέει άφθονο χρήμα από τις αραβικές χώρες.

«Παρά την εικόνα Βαβέλ των θρησκειών που βλέπουμε πάντως, θεωρώ ότι έφτασε η ώρα της Ορθοδοξίας για την υποσαχάρια Αφρική. Οι ιθαγενείς την ξεχωρίζουν από τα άλλα δόγματα, επειδή οι Ορθόδοξοι, σε αντίθεση με τους καθολικούς και τους προτεστάντες, δεν συνδέσαμε την παρουσία μας στη Μαύρη ήπειρο με την αποικιοκρατία. Ομολογούν ότι ήρθαμε στην Αφρική όχι για να πάρουμε, αλλά για να δώσουμε﮲ και αυτό το εκτιμούν. Έτσι γίνεται γνωστή η Ορθοδοξία και απολαμβάνει σταδιακά όλο και περισσότερο την αναγνώριση και την εμπιστοσύνη των ιθαγενών», υπογραμμίζει ο π. Χρύσανθος. Στην παρούσα φάση, το γεγονός ότι η πολιτική κατάσταση είναι ήρεμη, βοηθάει, αφού γίνονται ιεραποστολικές περιοδείες, ιδρύονται νέες ενορίες, χειροτονούνται νέοι κληρικοί, χτίζονται ναοί και σχολεία, οργανώνεται καλύτερα η κατηχητική εργασία…

Μεγάλη συγκίνηση…

Στην Ελλάδα όσοι γνωρίζουν το σημαντικό έργο που επιτελείται, εκτιμούν αφάνταστα την εξωτερική Ιεραποστολή και βοηθούν με όσα μέσα διαθέτουν. Σαφώς η Λάρισα έχει έναν ιδιαίτερο σύνδεσμο, λόγω του π. Ιγνατίου. Μάλιστα ο μακαριστός μεγάλος Ιεραπόστολος ίδρυσε και τον τοπικό Σύλλογο Ορθοδόξου Εξωτερικής Ιεραποστολής «Ο Απόστολος Βαρνάβας», που στεγάζεται στη Γ.Ε.Χ.Α., Μανδηλαρά 14, και έχει Πρόεδρο σήμερα τον κ. Χαράλαμπο Δεβετζή. Όταν κάποιος διαβάζει σε σχετικά περιοδικά και έντυπα τι ακριβώς συμβαίνει στην Ορθόδοξη Ιεραποστολή, δεν μπορεί να μη συγκινηθεί, αφού ζει την πρωτοχριστιανική ατμόσφαιρα. Εκεί η Εκκλησία παρέχει πρωτίστως την πίστη και τα Μυστήρια, συμβάλλει καθοριστικά στην παιδεία, ενώ κάνει και κάποιας μορφής φιλανθρωπικό έργο. Χτίζονται ναοί, αλλά και σχολεία, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό, αφού με τη μόρφωση, τους βοηθούμε να νιώσουν το νόημα της Ορθοδοξίας.

Όπως μας περιγράφει ο π. Χρύσανθος, είναι συγκινητικό να βρίσκεται κανείς εκεί και να βλέπει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούνται οι πιστοί. «Αν το δει κάποιος, θα το ζηλέψει. Επικρατεί τάξη και ησυχία. Τα παιδάκια σιωπηλά, έρχονται από νωρίς και όχι προς το τέλος. Κοινωνούν με χαρακτηριστική ευλάβεια. Οι ψαλμωδίες τους υπέροχες, με χορωδίες παιδιών και νέων. Έχουν έφεση στη μουσική και ψάλλουν όμορφα και κατανυκτικά, εμπνέοντας και τους υπόλοιπους. Μεγάλη αξία έχει και η κατήχηση, ως προετοιμασία για το Βάπτισμα, αλλά και μετά την ένταξη στην Εκκλησία, με τη μορφή Κατηχητικών συναντήσεων και Κύκλων για μικρούς και μεγάλους. Είναι μια ευλογία να μυούνται οι μαύροι αδελφοί μας όλο και βαθύτερα στο πνεύμα της Ορθοδοξίας… Με όσα αρνητικά βλέπουμε να εκτυλίσσονται εδώ στην Ελλάδα, δεν αποκλείεται να χρειαστεί στο μέλλον να έρθουν ιεραπόστολοι από την Αφρική να μας διδάξουν!», λέει χαρακτηριστικά.

Το σπασμένο λουκέτο και ο κάλυκας

Η ζωντανή ενέργεια της Χάριτος του Θεού φανερώνεται και με ένα θαυμαστό περιστατικό, από τα πολλά που συμβαίνουν εκεί: Σε μια βίαιη εξέγερση λαού και στρατού, το φανατισμένο πλήθος διέλυε στο πέρασμά του τα πάντα. Λεηλατούσαν και άρπαζαν ό,τι έβρισκαν… Όσοι βρίσκονταν τότε στο Ιεραποστολικό κέντρο, κλείστηκαν μέσα και προσεύχονταν. Ο π. Χαρίτων, ο τότε υπεύθυνος της Ιεραποστολής, ζήτησε από όλους να παρακαλέσουν την Παναγία Πορταΐτισσα εξ Αγίου Όρους, να τους σώσει. Έφτασαν στρατιώτες και άρχισαν να πυροβολούν και να φωνάζουν. Με σφαίρα έσπασαν το λουκέτο και με άγριες διαθέσεις άνοιξαν την αυλόπορτα. Παρουσιάστηκαν οι φύλακες και τους ρώτησαν τι ήθελαν. Εκείνοι ρώτησαν τι ήταν εκεί. Μόλις άκουσαν ότι πρόκειται για την Ορθόδοξη Ιεραποστολή, πάγωσαν, ζήτησαν συγγνώμη και έφυγαν χωρίς καν να μπουν μέσα! Το εξαγριωμένο εκείνο πλήθος αποχώρησε χωρίς να προκαλέσει κανένα πρόβλημα, σκύβοντας το κεφάλι σε ένδειξη σεβασμού…

Η διάσωση αποδόθηκε στην Παναγία. Και από τότε φυλάσσεται στο σαλόνι της Ιεραποστολής η εικόνα της Πορταΐτισσας. Κάτω από την εικόνα κρέμεται το σπασμένο λουκέτο και ο κάλυκας μιας σφαίρας, από εκείνες που έριξαν οι στρατιώτες.