Κάποτε, το “άριστα” ήταν σήμα τιμής. Ήταν το αποτέλεσμα κόπου, υπομονής, επιμονής, αποτυχιών και πολλών. προσπαθειών. Ήταν ο καρπός του “διάβασα, προσπάθησα, κατάφερα”.
Σήμερα, είναι απλώς μια τυπική καταχώρηση σε ένα σχολικό έντυπο. Ένα “20” που μπαίνει χωρίς ενοχές, γιατί όπως συνηθίζουμε να λέμε ‘’όλα τα παιδιά είναι ξεχωριστά”.
Η σύγχρονη εκπαιδευτική κουλτούρα φαίνεται να έχει αποφασίσει πως η πραγματική πρόοδος δεν είναι να βελτιώνεσαι, αλλά να φαίνεσαι καλός. Έτσι, οι βαθμοί εκτοξεύονται, οι αριστούχοι πολλαπλασιάζονται, και η αξία του άριστα εξατμίζεται.
Η υπεραφθονία “άριστων” είναι το νέο νόμισμα χωρίς ρεαλιστικό αντίκρισμα. Από την άλλη, ποιος θέλει πια να στενοχωρήσει το παιδί; Ένα 16 θεωρείται σχεδόν προσβολή, ένα 18 “αδικία”. Οι καθηγητές πιέζονται να ανεβάσουν βαθμούς, οι γονείς απαιτούν “αντικειμενικότητα” που συνήθως σημαίνει βαθμό πάνω από 19 αν όχι και 20 σε κάποια μαθήματα που οι ίδιοι θεωρούν ‘’δευτερεύοντα ‘’ και τα παιδιά μαθαίνουν το πιο επικίνδυνο μάθημα όλων: ότι η προσπάθεια δεν χρειάζεται, γιατί η επιβράβευση είναι δεδομένη.
Όμως, η ζωή δεν λειτουργεί έτσι. Δεν δίνει 20 για την καλή πρόθεση. Δεν χαρίζει άριστα για την “προσπάθεια”. Όταν λοιπόν ο “άριστος” μαθητής βρεθεί για πρώτη φορά σε ένα περιβάλλον που δεν χαρίζεται ,στο πανεπιστήμιο, στη δουλειά, στην ίδια τη ζωή , τότε έρχεται η σύγκρουση με την πραγματικότητα.
Εκεί, οι βαθμοί δεν έχουν καμία σημασία, μόνο οι ικανότητες και οι κοινωνικές δεξιότητες. Και τότε φαίνεται το κενό πίσω από τα δεκαεννιάρια και τα εικοσάρια. Το κενό της κατανόησης, της κριτικής σκέψης, της ωριμότητας.
Μαθαίνουμε στα παιδιά να κυνηγούν μετά μανίας αριθμούς, όχι γνώση. Να αποστηθίζουν, όχι να σκέφτονται. Να εντυπωσιάζουν, όχι να κατανοούν. Το τραγικό είναι πως, μέσα σε αυτή τη φούσκα τελειότητας, οι πραγματικά άξιοι εκείνοι που προσπαθούν, που μαθαίνουν, που επιμένουν χάνονται στο πλήθος. Γιατί όταν όλοι είναι “άριστοι”, η λέξη παύει να έχει νόημα.
Η αριστεία δεν είναι προνόμιο ούτε επιβράβευση για να χαρίζεται. Είναι αποτέλεσμα πειθαρχίας, κόπου και, κυρίως, ταπεινότητας. Όταν τη μετατρέπεις σε τυπικό αριθμό για να μη χαλάσεις τη στατιστική, την ακυρώνεις.
Το σχολείο δεν πρέπει να είναι εργοστάσιο αριστούχων. Πρέπει να είναι εργαστήρι ανθρώπων που σκέφτονται. Γιατί αν συνεχίσουμε έτσι, το μόνο που θα αριστεύουμε πραγματικά… είναι στην αυταπάτη και εμείς οι καθηγητές είμαστε υπεύθυνοι ίσως όχι οι μόνοι αλλά εμείς έχουμε στα χέρια μας την δυνατότητα αξιολόγησης των μαθητών μας. Και όσο δεν θέλουμε να ‘’σπάσουμε τα αυγά’’ οι μαθητές μας θα αριστεύουν σωρηδόν…
Αυτό όμως θέλει κοινή πορεία, θέλει αλλαγή του τρόπου σκέψης μιας επαναπαυόμενης κοινωνίας που δεν θέλει να βλέπει το αυτονόητο. Μια επαναπαυόμενη κοινωνία που δεν εξελίσσεται όμως. Κάποια στιγμή θα πρέπει και το ‘’17’’να αποκτήσει την θέση που του αξίζει. Να μην θεωρείται κατάντια και ντροπή…
Οι μαθητές μας πρέπει να νιώθουν περήφανοι γιατί προσπαθούν για το τέλειο χωρίς να είναι οι ίδιοι τέλειοι απαραίτητα.
