Η καρκινογόνος δράση του είναι γνωστή, διότι συνδέεται με έναν και μοναδικό τύπο θανατηφόρου καρκίνου, το μεσοθηλίωμα, για το οποίο καμία άλλη καρκινογόνος ουσία δεν είναι υπεύθυνη. H μικροσκοπική του υφή είναι λεπτές ίνες που μοιάζουν με αιχμηρές βελόνες και διαπερνούν τα τοιχώματα του πνεύμονα, δημιουργώντας πλάκες στον υπεζωκότα (τη μεμβράνη που επικαλύπτει τον πνεύμονα μέσα στη θωρακική κοιλότητα). Μετά την εισπνοή, οι ίνες αυτές δεν αποβάλλονται και ούτε ο οργανισμός έχει τη δυνατότητα να τις απορροφήσει. Ετσι, παραμένουν «σφηνωμένες» στο αναπνευστικό σύστημα, στο οποίο ασκούν φλεγμονώδη και καρκινογενετική επίδραση επί δεκαετίες.

Όπως ανέφερε ο Παναγιώτης Μπεχράκης, πνευμονολόγος και διευθυντής Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου, δεν υπάρχει όριο ασφαλούς επιπέδου έκθεσης στον αμίαντο, είτε με την έννοια του χρόνου, είτε με την έννοια της συγκέντρωσης των εισπνεόμενων ινών, καθώς ακόμη και μια ελάχιστη δόση είναι ικανή να προκαλέσει νόσο. «Υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες τόνοι αμιάντου σπαρμένοι στις ελληνικές οικοδομές κι αν δει κανείς με τα μάτια του τα ελλενίτ που υπάρχουν στον οικιστικό ιστό, αρκεί να καταλάβει πόσος αμίαντος υπάρχει εκεί έξω» υπογραμμίζει, μιλώντας στα «ΝΕΑ». Ο ίδιος είχε τεθεί επικεφαλής της Ελληνικής Επιτροπής για τον Αμίαντο πριν από περίπου 25 χρόνια, ωστόσο, η δράση της αποδείχθηκε βραχύβια, καθώς, όπως υποστηρίζει, καμία κυβέρνηση δεν ενδιαφέρθηκε σοβαρά για το ζήτημα, ούτε έγινε καταγραφή κρουσμάτων και δεδομένων.

Σημαντική αύξηση της θνησιμότητας δείχνουν τα στοιχεία

Η πρώτη εμπεριστατωμένη – και μοναδική μέχρι στιγμής – έρευνα σε βάθος 32 ετών (1983- 2 015) πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το οποίο και κατέγραψε σημαντική αύξηση των θανάτων από κακόηθες μεσοθηλίωμα, τον καρκίνο που οφείλεται στον αμίαντο. Συγκεκριμένα, την εικοσαετία 1983 – 2003 έχασαν τη ζωή τους 223 άνθρωποι, ενώ την περίοδο 2004 – 2015 καταγράφηκαν 455 θάνατοι. Μία άλλη άκρως σημαντική παράμετρος από την μελέτη ήταν και το ποσοστό θνησιμότητας για κάθε γεωγραφική περιοχή στην Ελλάδα για την περίοδο 2004 – 2015. Το υψηλότερο ποσοστό βρέθηκε στη Στερεά Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της Αττικής, ενώ ακολούθησαν Ήπειρος, Πελοπόννησος, Μακεδονία και Θράκη, Κρήτη και Θεσσαλία.

Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, οι θάνατοι από μεσοθηλίωμα αφορούσαν κυρίως άντρες με ένα συντριπτικό ποσοστό της τάξεως του 77,5%, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων έλαβαν χώρα κατά τα τελευταία 15 χρόνια.

Στο πλαίσιο αυτό, ο Κωνσταντίνος Γουργουλιάνης, καθηγητής Πνευμονολογίας του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και ένας από τους υπεύθυνους της έρευνας, επισημαίνει πως «αυτή η αύξηση οφείλεται εν μέρει στη βελτίωση των διαγνωστικών μεθόδων που είχε ως αποτέλεσμα την αποκάλυψη κρουσμάτων, τα οποία στο παρελθόν δεν μπορούσαν να διαγνωστούν. Επιπλέον, ο αυξημένος αριθμός ίσως οφείλεται και στο γεγονός ότι τώρα φαίνονται οι συνέπειες από τη χρήση του αμιάντου. Κι αυτό γιατί η νόσος εκδηλώνεται αρκετά χρόνια από την αρχική έκθεση». Και προσθέτει: «Μόνο στο νοσοκομείο μας έχουμε δύο – τρία περιστατικά μεσοθηλιώματος τον χρόνο, τα οποία φέρουν την «υπογραφή» του αμιάντου. Παράλληλα, σε ό,τι αφορά τα επαγγέλματα, οι επιβεβαιωμένοι ασθενείς έχουν σαφή σύνδεση με έκθεση στον αμίαντο».
Χαρακτηριστικά είναι και τα στοιχεία που παρέθεσε ο Αθανάσιος Νταβέλος, ειδικός ιατρός εργασίας και γενικός γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρικής της Εργασίας και Περιβάλλοντος, αναφορικά με τους παράγοντες κινδύνου εμφάνισης καρκίνου πνεύμονα (σε σχέση με το γενικό πληθυσμό): Εκθεση στον αμίαντο x5, Κάπνισμα x11, έκθεση στον αμίαντο & κάπνισμα x53.

90.000 θάνατοι κάθε χρόνο παγκοσμίως

Για να αναλογιστεί κανείς τη σοβαρότητα της απειλής αρκεί να κοιτάξει τα στοιχεία που δείχνουν ότι αυτή τη στιγμή περίπου 125 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο εκτίθενται σε αμίαντο στον χώρο εργασίας τους. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΠΟΥ, περισσότεροι από 90.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από καρκίνο του πνεύμονα που σχετίζεται με τον αμίαντο, μεσοθηλίωμα και αμιάντωση ως αποτέλεσμα επαγγελματικής έκθεσης. Ένας στους τρεις θανάτους από επαγγελματικό καρκίνο υπολογίζεται ότι προκαλείται από αμίαντο, ενώ εκτιμάται ότι πολλές χιλιάδες θάνατοι μπορούν να αποδοθούν ετησίως στην έκθεση στο περιβάλλον διαβίωσης.
Παράλληλα, η παγκόσμια συχνότητα εμφάνισης του μεσοθηλιώματος αυξάνεται σταθερά την τελευταία δεκαετία και προβλέπεται να συνεχίσει σε ένα εκτιμώμενο μέγιστο τη δεκαετία που διανύουμε. Οι ακριβείς αριθμοί είναι δύσκολο να προσδιοριστούν καθώς η ασθένεια είναι πιθανό να μην αναφέρεται σε περιοχές χαμηλής συχνότητας. Ωστόσο, μια εκτίμηση υποδηλώνει κατά μέσο όρο 14.200 περιπτώσεις παγκοσμίως κάθε χρόνο.
Το πρόβλημα και στη χώρα μας αλλά και διεθνώς επιδεινώθηκε από το γεγονός ότι η απαγόρευση της χρήσης αμιάντου ήρθε αργά. Δηλαδή, ενώ διεθνώς η καρκινογόνος δράση του αμιάντου ήταν γνωστή από τα μέσα του 20ού αιώνα, η πλήρης απαγόρευση καθυστέρησε σημαντικά, υπό την ισχυρή πίεση του «λόμπι» των εταιρειών που παρήγαν και εμπορεύονταν υλικά αμιάντου, με αποτέλεσμα να συνεχίζεται η χρήση παρότι ήταν γνωστός ο μεγάλος κίνδυνος.

Αξίζει να τονιστεί ότι τα τελευταία χρόνια έχουν αναφερθεί αρκετές υποθέσεις οικογενειών με θύματα αμιάντου που έχουν αποζημιωθεί, σε πρώτο ή δεύτερο βαθμό με σημαντικά ποσά για θάνατο που προήλθε από εργασίες σε περιβάλλον αμιάντου.

Στα τέλη του 20ού αιώνα, ο αμίαντος έφτασε να έχει πάνω από 3.000 χρήσεις (υφαντική, σχοινιά, χαρτί, μονωτικά υλικά, διηθητικές μεμβράνες, ενδύματα ασφαλείας, αυλαίες θεάτρων, προστατευτικές ταπετσαρίες, στην ηλεκτρολογία, στη μόνωση σωλήνων, κλιβάνων, λεβήτων, σε πλοία και εργοστάσια). Κυρίως, όμως, χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή προϊόντων αμιαντοτσιμέντου και για τις θερμομονωτικές του ιδιότητες. Έτσι, ακόμα και σήμερα, κρύβεται σε κατασκευαστικά υλικά (πλάκες οροφής και δαπέδου, σωλήνες, ηλεκτρικές – θερμικές μονώσεις), σε συσκευές καθημερινής χρήσης (ηλεκτρικά σίδερα, πιστολάκια για τα μαλλιά) και στην αυτοκινητοβιομηχανία (φρένα, συμπλέκτες).

Στο ερώτημα τι έχει γίνει από το 2005 και την οριστική απαγόρευση του αμιάντου μέχρι σήμερα, υπολογίζεται ότι έχουν ληφθεί πρωτοβουλίες για να αποξηλωθεί ο αμίαντος από τo μεγαλύτερο ποσοστό των δημόσιων κτιρίων και αμέσως μετά των βιομηχανικών, με την οικονομική κρίση, ωστόσο, να βάζει φρένο και σε αυτή στη διαδικασία.

Πηγή: e-thessalia.gr